Radziecki samolot myśliwski Jak-3 został opracowany w biurze Aleksandra Jakowlewa jako rozwinięcie chlubnej serii Jak-1, której możliwości postanowiono poprawić pod koniec 1942 roku.Udoskonalenia konstrukcji samolotu miały na celu porawienie jego prędkości i zwrotności. Prace nad modernizacją prowadzono pod kierownictwem inż. K. W. Silelszczikowa.

Przeróbkom poddano przede wszystkim aerodynamikę Jaka usuwając wystające elementy samolotu. Wlot do chłodnicy oleju zamieniono na dwa wloty u nasady skrzydeł, kółko ogonowe było wciągane do kadłuba, zaś maszt antenowy usunięto wogóle, co uniemożliwiło pilotom suszenie na samolocie mokrych kufajek i onuc. Ponadto odchudzono płatowiec o 200 kg modernizując jego konstrukcję wewnętrzną.

Pierwszy prototyp znany jako Jak-1M został popełniony w kwietniu 1943 roku. Już pierwsze próby wykazały znaczną poprawę osiągów oraz własności pilotażowych. Niestety w produkcji popełniono zwyczajowo szereg tzw. niedopracowań i samoloty seryjne nie mogły poszczycić się osiągami dopieszczonego prototypu. Dla zapobieżenia takich historii na przyszłośc postanowiono samolot odchudzić permamentnie usuwając zeń jeden z kaemów UBS.

Ponoć po wprowadzeniu Jaka-3 na uzbrojenie jednostek bojowych w 1943 roku i pierwszych dogfightach z niemieckimi myśliwcami niemcom pomiękły rury i polecili swoim pilotom unikać walki z tymi samolotami.

Pierwsze walki Jak-3 toczył podczas bitwy pod Kurskiem. Na szerszą skalę wprowadzono go w 1944 roku.

Ogólna ocena samolotu wypadała bardzo pomyślnie, choć jego słabe uzbrojenie nie pozwalało realizować pilotom kowbojskich popisówek przeciwko bombowcom.

W lotnictwie polskim zażywano łącznie 25 sztuk tego samolotu w okresie od listopada 1944 do lutego 1946. Służyły w 1, 9, 10 i 11 Pułku Lotnictwa a także w 1 Mieszanym Szkolno-Treningowym Pułku Lotniczym.

Samoloty tego typu trafiły również na wyposażenie francuskiego pułku Normandie-Niemen.

Ogólna ilość wyprodukowanych Jaków-3 sięga 4848 egzemplarzy.

Samolot Jak 3 był jednosilnikowym dolnopłatem o konstrukcji równie mieszanej co jego protoplasta, lub całkowicie metalowej (pod koniec wojny). Kratownicowy kadłub ze stali pokryty był w przedniej części blachą (celem głębszej penetracji gruntu), w tylnej zaś oszmatowaną sklejką. Lotki metalowe. Usterzenie analogicznie do Jaka-1 - drewniano - metalowe. Podwozie klasyczne chowane w locie łącznie z kółkiem ogonowym. Uzbrojenie samolotu stanowiły dwa kaemy 12,7 mm UBS oraz działko SzWAK kal. 20 mm. - całość montowana w kadłubie.

Jak-3ASz-82 - wersja z 1945r. wyposażona w silnik gwiazdowy 18-cylindrowy ASz-82 o mocy 979 kW (1330 KM)

Jak-3P - wersja z 1944r., uzbrojona w 3 działka 20 mm.

Jak-3PD - wersja z 1944r., z silnikiem WK-106 o mocy 1075 kW (1460 KM); uzbrojenie jak w Jak-3U.

Jak-3R - samolot z 1945r., wyposażony w pomocniczy silnik rakietowy RD-1ChZ o ciągu 294 daN (300 kG).

Jak-3T - wersja z 1945r., przeznaczona do zwalczania czołgów, uzbrojona w 1 działko kal. 37 mm i 2 działka kal. 20 mm.

Jak-3TK - prototyp Jak-3U z 1944r., ze sprężarką TSiAM.

Jak-3U - samolot myśliwski z 1944r., produkowany seryjnie. Napęd stanowił silnik rzędowy WK-107A o mocy 1178 kW (1600 KM). Uzbrojenie - 2 k.m. kal. 12,7 mm i 1 działko kal. 20 mm (w ostatnich egzemplarzach karabiny maszynowe zastapiono drugim działkiem 20 mm). Nie był używany w II wojnie światowej.

Jak-3U2 - wariant z 1946, napęd stanowił silnik rzędowy WK-108 o mocy 1325 kW (1800 KM).

Jak-3UTI - dwumiejscowy samolot szkolno-treningowy z 1945r. Napęd stanowił silnik gwiazdowy ASz-21 o mocy 515 kW (700 KM) Samolot byl uzbrojony w 1 k.m. kal. 12,7 mm. Istnial jedynie prototyp.

Jak-3WK - odmiana z 1944r., wyposażona silnik rzędowy WK-108 o mocy 1325 KW (1800 KM).

Dane techniczne:

Silnik: WK-105PF1 - rzędowy, chłodzony cieczą,
Moc: 1240 KM
Rozpiętość: 9,2 m
Długość: 8,5 m
Wysokość: 2,42 m
Powierzchnia nośna: 14,85 m.kw.
Masa własna: 2123 kg
Masa całkowita: 2650 kg
Prędkość maksymalna: 646 km/h
Prędkość wzoszenia: 18,5 m/s
Pułap: 10400 m
Zasięg: 648 km.